Superwizje – czym są i czy są użyteczne?

Jak wiemy z kodeksu etyki zawodu psychologa, jeśli prowadzi on psychoterapię, jego obowiązkiem jest poddawanie swojej pracy superwizji. 

Czym właściwie ona jest i dlaczego jest tak ważna? 

Superwizje można określić jako spotkania psychoterapeuty/osoby w trakcie szkolenia z psychoterapii ze specjalistą posiadającym certyfikat superwizora/o potwierdzonym znacznym doświadczeniu w prowadzeniu psychoterapii. Ich celem jest nadzór procesu psychoterapii i wsparcie ze strony superwizora, a co za tym idzie pomoc psychoterapeucie w doskonaleniu własnego warsztatu pracy. Wszystko to sprowadza się jednak do najważniejszego: możliwie najlepszego zadbania o pacjenta uczęszczającego na psychoterapię do superwizanta. Swoją pracę może także poddać superwizji psycholog udzielający wsparcia psychologicznego, czy diagnosta psychologiczny korzystając z superwizji diagnostycznej. Choć wiele łączy te rodzaje superwizji skupię się na tych, z których korzystają psychoterapeuci/osoby w trakcie szkolenia. Warto zacząć od tego, że wyróżniamy superwizje indywidualne i grupowe. 

Superwizje indywidualne

Polegają na spotkaniach psychoterapeuty z superwizorem, gdzie przez superwizanta omawiany jest konkretny przypadek lub sesja psychoterapeutyczna. Aby superwizor mógł odnieść się do jego pracy, przedstawia on takie informacje, jak m.in.: powód, z jakiego pacjent zgłosił się do niego, zgłaszane i doświadczane przez niego trudności i jego sposób ich rozumienia, ich konsekwencje w jego codziennym funkcjonowaniu, zasoby, jakie posiada pacjent, czy zastosowane dotychczas techniki w procesie terapii. Może także skierować do superwizora pytania dotyczące np. sposobu dalszego pokierowania procesu psychoterapii, czy przyjrzeć się i omówić wykonane już w nim kroki. Podczas superwizji indywidualnej, cała uwaga superwizora skupiana jest na treściach wnoszonych przez psychoterapeutę, który to czerpie tylko z informacji, jakie są udzielane bezpośrednio jemu. 

Superwizje grupowe

Nieco inaczej ma się sytuacja w przypadku superwizji grupowych, gdzie w spotkaniu z superwizorem uczestniczy grupa psychoterapeutów. Oprócz omówienia konkretnych treści z superwizorem psychoterapeuta ma także okazję do czerpania cennej wiedzy z doświadczenia pozostałych psychoterapeutów prezentujących swoją pracę z wybranymi pacjentami oraz z informacji, jakich udziela im w odpowiedzi superwizor. Psychoterapeuci mają także możliwość wymiany między sobą indywidualnych refleksji na temat sposobu postrzegania omawianego przez uczestnika superwizji przypadku i wspólnego zastanowienia się nad trudnościami, jakich doświadcza on w pracy terapeutycznej.

W jakim nurcie prowadzona jest superwizja?

Superwizja może być prowadzona w różnych nurtach, co wynika ze ścieżki kształcenia superwizora, jako psychoterapeuty. Dobór metod superwizji zależy od tego, jak prowadzący rozumie potrzeby i trudności zgłaszane na spotkaniach z psychoterapeutą.

A co z superwizjami koleżeńskimi? Jak je rozumiemy? 

Najczęściej odbywają się one w miejscu pracy, gdzie psychoterapeuta może wymienić się z innymi psychoterapeutami trudnościami powstałymi w przestrzeni psychoterapeutycznej z danym pacjentem. Ma dzięki temu szansę poznać inny punkt widzenia i spojrzeć na doświadczany problem z szerszej bardziej obiektywnej perspektywy.

Jak znaleźć superwizora? 

Może być tak, że w naszym miejscu pracy organizowane są superwizje grupowe, do których po prostu dołączymy. W innym przypadku możemy usłyszeć o kimś z polecenia innych psychoterapeutów. Superwizorzy ogłaszają się także na różnych stronach i grupach internetowych, gdzie możemy zapoznać się z ich doświadczeniem, nurtem, w jakim pracują i ceną, za jaką oferowane są ich usługi. 

Jak długo trwa superwizja, ile kosztuje i jak często powinna się odbywać?

W przypadku superwizji indywidualnej zwykle trwa ona około 60 minut, a jej koszt waha się między kwotą 150 zł a 250 zł. Czas trwania superwizji grupowej jest zależny od ilości jej uczestników. Najczęściej jest to grupa od kilku do kilkunastu osób. Przykładowo superwizja dla ośmiu psychoterapeutów może trwać około 4-5 godzin. Koszt odbycia superwizji w grupie zwykle wynosi od 60 zł do 150 zł za osobę. Na początku kształcenia zawodowego warto superwizować jak najwięcej sesji. W późniejszym czasie można skupić się na superwizji każdego z pacjentów. Z czasem psychoterapeuci z większym doświadczeniem korzystają z niej rzadziej, warto jednak pamiętać o tym, że nigdy nie powinniśmy zaprzestać poddawania swojej pracy superwizji.

Czego nie usłyszę na superwizji?

Trochę jak w poradnictwie psychologicznym – nie otrzymamy tutaj gotowych rozwiązań, czy prostych rad od superwizora. Jego zadaniem jest pomóc psychoterapeucie zrozumieć pacjenta wtedy, gdy jest to dla niego trudne. Ma on dzięki temu możliwość pogłębienia swojej świadomości w pracy zawodowej, co w efekcie wpływa na jakość prowadzonej przez niego psychoterapii.

Kilka słów na zakończenie…

Superwizja jest potrzebna psychoterapeucie w odpowiednim poprowadzeniu i rozumieniu procesu psychoterapii. Pamiętajmy, że kluczowym z celów superwizji jest dobro pacjenta (którego trudności są omawiane podczas spotkania psychoterapeuty z superwizorem). Tworzy ona przestrzeń dla psychoterapeuty na refleksję i przyjrzenie się omawianemu problemowi z innej niż dotychczas perspektywy. Ma on możliwość przyglądania się swojej pracy z pacjentem, własnemu przeżywaniu relacji, którą z nim nawiązał, czy odczuciom, jakie budzą w nim treści wnoszone przez niego. Założeniem superwizji jest możliwość doświadczenia tego w bezpiecznej, wspierającej i nieoceniającej atmosferze. Superwizja stanowi dodatkowe zabezpieczenie jakości i skuteczności świadczonych przez psychoterapeutów usług. Jest to więc dbałość zarówno o pacjenta, jak i o siebie, jako terapeutę.

Wybór rodzaju superwizji wprawdzie zależy od nas, ale dobrze jest skorzystać zarówno z indywidualnej, jak i grupowej, tak aby móc doświadczyć ich różnic i podobieństw. Wiemy, że każda z nich jest bardzo cenna. Ważne jest podkreślenie, że w każdym rodzaju superwizji przestrzegana powinna być zasada tajemnicy zawodowej. Psychoterapeuta, omawiając swoją pracę z pacjentem, podejmuje więc wszelkie starania, aby zadbać o jego anonimowość i uniemożliwić jego identyfikację.

Bibliografia:

Mańkowska, B. (2020). Superwizja. Jak chronić się przed wypaleniem zawodowym i utratą zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Wolters Kluwer.